.

انقلاب اسلامي ايران در نگاه خارجي، همواره جزئي از تاريخ نوشتاري نويسندگان و تحليل گران قرن معاصر به شمار مي رفته و مي رود؛ انقلابي كه هر چه بر عمر آن افزوده مي شود، گويي تشنگي دانستن از چگونگي وقوع و پايداري آن نيز بيشتر مي شود. آنچه در اين گزارش آمده است، روايتي است كوتاه از نگاه برخي نويسندگان غربي به انقلاب اسلامي ايران در حوزه كتاب؛ نگاهي به برجسته ترين آثار اين حوزه در بين سالهاي ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۶ ميلادي است كه به زعم خود غربي ها، جزو كتاب هاي مرجع درباره تاريخ نگاري و تحليل انقلاب اسلامي ايران هستند. تحليل هايي كه در بسياري از اوقات، به ناچار منصفانه شده اند.
● ايران مدرن: ريشه ها و دلايل انقلاب / نيكي آر كدي
انتشارات دانشگاه ييل آمريكا. آگوست ۲۰۰۶
نيكي كدي، تاريخ نگار و استاد دانشگاه كاليفرنيا در اين كتاب به بررسي ريشه هاي انقلاب اسلامي ايران و عوامل پيدايش آن مي پردازد.
وي در اين كتاب ۴۴۸ صفحه اي سعي مي كند روايتي از ايران مدرن سال هاي آينده را در زمان حال نقل كرده و همچنين تغييرات و اصلاحات سياسي، اجتماعي و فرهنگي كه در يك ربع قرن گذشته رخ داده در مقابل مخاطب ترسيم كند.
كدي در اين كتاب علاوه بر حوادث و جريانات انقلاب به نقد و بررسي جنگ ايران و عراق، جنگ خليج فارس و حوادث يازدهم سپتامبر و تاثيرات هر يك بر روابط ايران و آمريكا مي پردازد.
اگرچه نگاه كدي در اين كتاب خالي حب و بغض هاي مرسوم غرب نسبت به اسلام نيست، اما وي در اين كتاب به پيشرفت هاي قابل توجه ايران پس از سقوط رژيم شاه در حوزه هاي مختلف علمي، بهداشتي، فرهنگي و افزايش نقش زنان در امور جامعه اشاره مي كند و از ايران پس از بهمن ۵۷ تمجيد مي كند.
● دموكراسي در ايران / ولي نصر و علي قياسي
انتشارات دانشگاه آكسفورد. ژوئن ۲۰۰۶
"امروزه ايران از يك سو مورد تهاجم سياست هاي جنگ طلبانه ي بوش قرارگرفته و از طرفي ديگر به عنوان تنها دروازه ي خاورميانه معرفي مي شود. لذا آينده ي اين كشور به طور مستقيم با امنيت و ثبات منطقه خاورميانه مرتبط است. "
"ولي نصر و علي قياسي" در اين كتاب، با بررسي تاريخ سياسي ايران در عصر معاصر، از مردم سالاري سخن مي گويند. فاكتوري كه در ايران بعد از انقلاب ۵۷، رشدي چشمگير داشته و همچنان سير صعودي خود را دنبال مي كند.
"بعد از انقلاب و استقرار نظام جمهوري اسلامي، ايران در حال تجربه نوع تكامل يافته اي از دموكراسي در ميان كشورهاي اسلامي است."
نويسندگان اين كتاب، دموكراسي در ايران را نه تنها يك امر اتفاقي نمي خوانند، بلكه آن را اصيل و داراي ريشه در فرهنگ و جامعه ي ايراني معرفي مي كنند كه زمزمه هاي آن را مي توان از آغاز انقلاب مشروطيت در دوره قاجار شنيد. مفهوم دموكراسي در ايران در حال حاضر از غرب وارد نشده و خود از فرهنگ و تاريخ سنتي مردم اين كشور برخاسته است."
نويسندگان اين كتاب به تاثير انقلاب و تغيير و تحولات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در رسيدن به اين دموكراسي ايده آل پرداخته اند.
● فوكالت و انقلاب ايران / جانت افاري و كوين اندرسون
انتشارات: دانشگاه شيكاگو . ژوئن ۲۰۰۵
در سال ۱۹۷۸ زماني كه اعتراض مردم عليه شاه به اوج خود رسيده بود، مايكل فوكالت، استاد فلسفه و خبرنگار روزنامه ي لوموند فرانسه براي ديدار با امام خميني(ره) و ساير رهبران انقلاب مردمي ايران به ايران سفر كرد و در طول اقامت طولاني اش، مجموعه مقالات و تحليل هايي درباره انقلاب نوشت كه در آن زمان از سوي محافل غربي مورد انتقاد واقع شد.
"جنت افاري و كوين اندرسون" در اين كتاب در اصل به شفاف سازي علل تغيير عقيده ي فوكالت پس از ديدار با امام خميني(ره) و حمايت و طرفداري وي از حركت اسلامي مردم ايران مي پردازند.
آنها تجربه ي فوكالت در سفرش به ايران را به رشته تحرير درآورده و از عقايد و افكاري صحبت مي كنند كه فوكالت تحت تاثير رهبر انقلاب كسب كرده است. نويسندگان اين كتاب همچنين با استناد به نوشته هاي ژورناليستي فوكالت جوان در سال هاي اوايل انقلاب، مبحثي درباره ي اسلام گرايي مطرح مي كنند كه بايد در روابط غرب و ايران و به طور كل جهان اسلام، مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد. در واقع آنها از انقلاب اسلامي ايران، نوعي الگوسازي براي ساير ملل را ارائه مي كنند.
● انقلاب باورنكردني در ايران / چارلز كورزمن
انتشارات دانشگاه هاروارد. سپتامبر ۲۰۰۵
"محمد رضا پهلوي، شاه ايران در آينده اي قابل پيش بيني در راس قدرت باقي خواهد ماند." اين جمله سخنان و تحليل يك مقام ارشد سازمان سيا در اكتبر سال ۱۹۷۸ است.
"صد روز بعد، شاه با وجود حمايت شديد از سوي دولت هاي غربي و ارتش تا دندان مسلح، توسط قشرهاي مردمي طي يك انقلاب صلح آميز سقوط مي كند." چارلز كورزمن با بيان وقايع قبل و بعد از سقوط شاه اگرچه از كلمه ي "باورنكردني" براي كتابش استفاده كرده، ولي روند پيشرفت انقلاب را كاملاً منطقي و روشن ارزيابي مي كند.
كورزمن با استفاده از مصاحبه ها و اسناد و مدارك محرمانه و همچنين سخنان شاهدان عيني اين انقلاب را بر خلاف افكار رايج آن روز، كاملاً قابل پيش بيني مي داند.
وي مي نويسد "شايد در آن زمان مردم با پيروي از يكديگر در تظاهرات شركت مي كردند، ولي راه انقلاب چنان روشن و هموار بود كه اگر مردم به اين مسئله آگاهي داشتند ، خيلي زودتر به پيروزي مي رسيدند. "
● ايران مدرن بعد از ۱۹۲۱ / علي انصاري
انتشارات لانگمن . آوريل ۲۰۰۳
"وجود دو منطقه ي خليج فارس و درياي خزر، باعث شده نام ايران از سال هاي اوايل قرن بيستم همواره در محافل اقتصادي مطرح باشد. ولي بعد از وقوع انقلاب در سال ۱۹۷۸ اين نام به محافل سياسي نيز كشيده شد."
علي انصاري در اين كتاب با نگاهي گذرا به تاريخچه ي رشد و توسعه اقتصادي در ايران، به نقش انقلاب در جريان رشد اقتصادي و تاثير محدوديت روابط ايران با كشورهاي غربي در سير صعودي و نزولي اين روند پرداخته است. انصاري توسعه ي اقتصادي، اجتماعي و سياسي ايران را از سال ۱۹۲۱ به بعد دنبال و از پيدايش تفكر و گرايش هاي جديدي دراين حوزه ها خبر مي دهد. وي ايران مدرن را مخلوطي از سياست و فرهنگ قلمداد مي كند كه مي تواند نقش بسزايي در رشد و توسعه ي اين كشور در سالهاي آينده ايفا كند.
● آخرين انقلاب بزرگ / رابين رايت
گروه انتشاراتي نوف Knopf Publishing Group . مارس ۲۰۰۱
در غرب، كمتر خبرنگاري پيدا مي شود كه به اندازه رابين رايت به فرهنگ بعد از انقلاب ايران و نوع نگرش مردم آن آشنايي داشته باشد. رايت براي اولين بار در سال ۱۹۷۳ به عنوان خبرنگار به ايران سفر كرد و در روزهاي وقوع انقلاب در ايران حضور داشت.
رايت لحظه به لحظه انقلاب را در كتابش به تصوير كشيده و به عنوان يك زن نويسنده با نگاهي تحليلي، اتفاقات پس از انقلاب ۵۷ را ـ بويژه در حوزه سياست ـ به نفع قشر زن تشريح مي كند.
او اعتقاد دارد انقلاب اسلامي ايران بود كه آموزه هاي اسلام را به طرز صحيح به اجرا گذاشت. وي مي نويسد: "من در اينجا زناني را مي بينم كه با روسري و چادر در صحنه هاي مختلف اجتماعي و سياسي حضور پيدا مي كنند و اين از نتايج بزرگ انقلاب ۵۷ است، حضور فعال و معتقدانه زن در جامعه ايراني."
او انقلاب اسلامي را با انقلاب هاي روسيه و فرانسه مقايسه و از آن به عنوان آخرين و بزرگترين انقلاب تاريخ بشريت ياد مي كند.
● عباي پيامبر: مذهب و سياست در ايران / روي متحده
انتشارات: oneworld . آگوست ۲۰۰۰
از ۱۵ سال پيش كه اولين نسخه از اين كتاب نوشته "روي متحده" به چاپ رسيده، هنوز هم اگر كسي بخواهد درباره ي فرهنگ و جامعه ي ايراني بعد از انقلاب مطالعه كند، به اين كتاب مراجعه مي كند. عباي پيامبر با روايت داستان زندگي يك طلبه ي جوان و شيوه ي زندگي وي در شهر مذهبي و قديمي قم، در حقيقت به زندگي و فرهنگ نسل اول انقلاب مي پردازد. روي متحده به صورت داستان گونه فرهنگ شيعه و زبان فارسي و فرهنگ ايراني را در ميان كشورهاي اسلامي خاورميانه مطالعه و منتشر مي كند. وي همچنين سعي دارد كتاب خود را به عنوان مرجعي در اين زمينه براي مخاطب غربي معرفي كند، مرجعي كه مبدا خود را انقلاب اسلامي ايران مي داند.
● نمايش يك انقلاب: هنر اعتقاد در انقلاب اسلامي ايران / پيتر چاوسكي
انتشارات دانشگاه نيويورك. اكتبر ۱۹۹۹
"انقلاب اسلامي ايران يكي از نادرترين حوادث تاريخي است كه برتري و قدرت كلمات را در مقابل اسلحه به خوبي نشان داد. سخنان امام خميني[ره] و شعار ها و پوسترهاي مردم، رژيمي را سركوب كرد كه بيش از دوهزار سال ادعاي حكومت و سلطنت را با خود داشت."
پيتر چاوسكي با همكاري حامد دهباشي همكار ايراني خود در دانشگاه نيويورك، با نوشتن نمايش "يك انقلاب" سعي دارد به بررسي چگونگي وقوع انقلاب مردمي ايران بپردازد. چاوسكي نمايش بزرگي از انقلاب را به تصوير مي كشد كه در آن به ظاهر مجموعه اي شعار و سمبل هاي انقلابي، رژيم شاه را سرنگون مي كند. ولي نويسنده مهم ترين سلاح مردم را در مقابل رژيم طاغوتي، نيروي اعتقاد و مذهب ارزيابي مي كند. چاوسكي با بهره گيري از اسناد و مدارك، بر خلاف متفكران و تحليل گران غربي، ثابت مي كند كه تنها نيروي مردم در به ثمر نشستن انقلاب۵۷، ايمان و باور به آينده اي روشن بوده است.
● انقلاب ناشناخته ايران / مارك داونز
انتشارات Ashgate Publishing, Limited
"انقلاب اسلامي تاثيرات عميق و گسترده اي در ساختار سياسي كشور ايران ايجاد كرد و اين تحولات سياسي بيش از همه روي تفكر و هويت اجتماعي مردم اين كشور تاثير گذاشته است." اين كتاب با تاكيد بر اين تغيير و تحولات دروني به بررسي و كاوش در ساختارهاي جديد جامعه ايراني نيز مي پردازد.
داونز به عنوان نويسنده و عضو آژانس بين المللي حقوق مدني و دموكراسي جهاني، در اين كتاب به مبحث برخورد نامناسب كشورهاي غربي با انقلاب اسلامي ايران مي پردازد. وي مي نويسد "نظريه پردازان غربي از انقلاب به عنوان حركتي غير ديني و غير مردمي ياد مي كنند و آن را زاييده افكار قشر خاصي از مردم مي دانند، حال آنكه انقلاب اسلامي در ايران زاييده قشرهاي مختلف مردمي بود كه حكومت را براي خود مي خواستند و نه بيگانگاني از آن سوي مرزهاشان".
داونز انقلاب ايران را حركتي مذهبي عنوان مي كند و انديشمندان غربي را در درك صحيح اسلام شيعي كه سكاندار اصلي اين انقلاب است، ناتوان ارزيابي مي كند.

منبع: كتاب نيوز مركز اسناد انقلاب اسلامي